ai a ratou mahi, utungia katoa tia ai nga kai- mahi, tona iti, tona rahi; tona korua, tona kuia: tona taane, tona wahine. Kaore e ohu noa iho ana mo te matenga noa iho. Kei te kaha tonu o te tangata te rahi, te iti ranei o te utu mona. "More work, more money: less work, less money," ta ratou tataki. Aha- koa e whakatipu hipi ana ratou i runga i nga tikanga o te noho huihui, kaore e pohehe ana te whakaputanga o nga moni; e whiwhi ia tangata ia tangata ki nga moni e rite ana ki te maha ki te ruarua ranei o nga eka i a ia. He moni tuturu e nei, e haere ano i waho o nga mahi o nga teihana. Hei konei ka kitea te kaha o te tinana o te tangata. Ahakoa he pakupaku te whakatipu o te tinana o nga taitamariki o Ngatiporou, he pakari ki te hapai poke, ki te piko i runga i te hipi. E mate ana te 120, te 150 i te ra i te tangata kotahi mo te pauna i te 100. Nga paraki o ratou teihana, me nga papa o ratou whare noho-anga na ratou ano i tua, i kani. Tena kai a te peeti, a hamaka, a te aha, a te aha, kei roto katoa e pukai ana. He hanga ahu- areka te atahua o roto o nga whare maori, ara whare pakeha i mahia e te maori mona. Kaore he mea whakaohooho i te moe a te tangata, hei te kakara reka ana tera ki te ihu. He ture taumaha kua whakaturia mo nga kainga ka- toa. Kaore te mea paru e waiho noa kia toha haere ana i nga marae, e tahia katoa tia ki tahataha. He kai-tiaki ano to nga kainga, ara he pirihimana; tetahi kaumatua autaia atu ko tena; kaore ana tirotiro ki te tangata; ahakoa ko wai, ka ripoatangia e ia kia whiua; Engari te mea nana a Ngatiporou i tino tika ai na to ratou mema, na Apirana Ngata, kati ka mahi te roia i taana mahi, tangata i ata paahi i roto i nga whare wananga, ou o te maori, oku o te pakeha. Ko toona hoa e awhina nei i nga hapu o toona iwi ko Te Wiremu o Tupa- aroa, he uri tenei no Hamiora Wiremu kua mate ake nei. Ko te Wiremu ki te tuku moni oni hei awhina i nga maori ki te whakapai i o ratou whenua, ko Ngata ki te tohutohu haere i nga mahi. Kati pea i tena. Aue, tau rawa atu hoki kei te waea korero a te pakeha nei, ara, kei te terewhoone. Kaore i tataki-mori mai te haerenga o ta ratou waea, kei Kakariki te whare timitanga, ko tetahi tonu o nga ruuma o te whare whakapaipai i noho nei au Kei taua ruuma ka kaupeka haere te waea, a puta noa ki nga teihana katoa, tae rawa mai hoki ki te taonenui o Kihipane nei. No taku kitenga i tenei, ka tahi au ka mea iho kia au ano, " Hia hia! Ngatiporou! Ha- ere i to haere." Mehemea kaore aka mahi, kua haere au hei takuta mo tenei iwi. Tera au e ora rawa atu i taua iwi te awhina. Inahoki ra i rongo tonu au kia ratou e ki ana, mehemea te tahi takuta ka haere atu ki wae- nganui i a ratou, ka hoatu noa iho e ratou he whenua mo taua tangata, mona, mo ana uri. ake tonu atu. He takuta tonu kei reira, engari i te nui o tona rohe, kaore e oti pai ana taana mahi. He po makariri, e hara i te po raumati, te haere a taua tangata ki nga wahi tawhiti o tona takutatanga. Te tahi puiaki atu mo te takuta e tupono te haere ki taua takiwa hei hoa mo te mea kei reira inaianei. Tera e maringi tonu mai te moni ki taua tahake, inahoki te pai o nga Maori. Aue! te kainga i au e! Kati me ata waiho mo tetahi atu. He neehi ano hoki te tahi mea e mate- nuitia ana e nga maori. Mehemea he neehi toku tuahine kua tukuna e au ki reira. Tera te takuta, me taana neehi, e tino atamau tia e Ngatiporou. Ka utua raua ki te moni, kaore ki te nama, he iwi hoki tenei e utu katoa ana i a ratou na mahi. Kati ko taku kupu poro- poroaki kia Ngatiporou, ka tukua atu e au hei puritanga ma te iwi Maori katoa, " E mahi! e mahi! e mahi ra!"

NGA KORERO TUKU MAI. NGA WAIRUA. Ki te Etita o Te Pipiwharauroa. TENA KOE. E hoa mau e tuku atu enei I kupu kia rongo mai a Ngapuhi, ma ratou e whakahe mai, e pai ana. I te 22 o nga ra o Akuhata ka taha ake nei, ka haere ahau i runga i te meera tereina e haere ana ki Tara- naki, engari e haere atu ana ahau i Otaki, ka kite ahau i te tahi tangata kaumatua no Nga- puhi, e hoki ana ki tona kainga. Ka ui atu ahau kia ia mehemea he tika te korero tara e kiia nei e kite ana ratou i nga wairua o te hunga e mate atu nei? Ka ki mai taua kaumatua, e tika ana taua korero; otira i penei mai, he pono tonu ra e mara. E mohi- otia ana ano nga rangatira me nga ware. Ko nga rangatira kaore e haere i raro o nga pataka ika, e ngari e whakataha marire ana ma te taha o te pataka ika: ko nga ware, he haere noa atu i raro o nga pataka ika. Ka ui atu ano au, me he mea e kite ana ano ratou i nga wairua o nga pakehe, ka mea mai, ae. He wa ano, e haere atu ana ano i runga i te tereina: no tenei, katahi au ka mea atu, kua kore au e whakapono ki tena korero; ka mea