|
|
TE WAKA MAORI O AHURIRI.
tonu i te waipiro; he tangata ke mana e mahi he kai mana, ko ia he moe, he ngongoro kau tana mahi, he haunga rawa tona tinana. Ekore e marama ona whakaaro ki nga mahi tika o te ao e ora ai iahe waowao noaiho tona ahua. Ko tetahi mea tenei i kore ai e tupu nga painga o te manaaki o te Kawanatanga i te tangata maorie hanga ake ana e te Kawanatanga nga ritenga o te pai, e tukitukia tonutia ana e te kai wai- piro e hapainga ana ko nga ritenga o te kohuru raua ko te kino. Hei aha nga ture katoa e kimihia ana e whakatakototia ana e te Kawana- tanga hei whakatika i nga iwi, ki te kore e manaakitia e te tangata? Ekore e mahana te tangata i te kahu ki te kore e kakahuria, ekore e ora te tangata i te kai ki te kore e kainga. o o Koia hoki me nga ture me nga mahi katoa a te Kawanatanga, ekore e kitea nga painga ki te kore e tango- hia hei tino tikanga mo te tangata. Ko te kai waipiro he mahi whaka- kuare, he mahi whakarawakore, he mahi whakangaro rawa i te tangata,
i te iwi hoki; he mahi takahi i nga painga katoa o te ao; a ko te iwi ko te tangata ranei e tango ana i taua
tikanga hei tikanga mona ekore rawa e kite i te ora, i te tika, i te whai- rawatangaka kuare tonu ia i tona kuaretanga, ka mate tona tinana i tenei ao me tona wairua i tera ao. Ko tenei ka tika te mahi a te Kawanatangaakuanei te raru ai etahi o nga tangata hoko waipiro ki te kore ratou e tupato.
TAUPO. Ko te Raka Kai-Whakawa tenei kua hoki mai i Taupo i Rotorua hoki. Kai te pai te noho a nga tangata o reira. No te rua te kau o nga ra o Oketopa i haere atu ai i Nepia nei raua ko te Poora (Bold) te kai ruri i te raina o nga waea. No te 26 o Oketopa ka tu ki te pa o te Poihipi ki Tapuaeharuru te hui o Ngatituwharetoa rawa ko Ngati- raukawa o Patetere, o te Whaotu, Whakamara, Aotearoa, me nga kainga o tera taha o te moana ki Taupote taha ki te hauauru. Ko Hemi Aranui, ko te Paraone Taupiri, ko Piripi te Hiko, ko Kerei, te Paerata, me etahi atu o Ngatiraukawa i reira katoa. Ko nga mea o Ngatituwharetoa ko te Pohipi Tukairangi, ko Hohepa Tamamutu, te Heuheu, te Marino, Paora Whakaiti, me te nui tangata atu i reira ano. Te tino tikanga o taua hui he kimi i nga ritenga e mutu ai te kino e tu ai te rangima- rietanga, he korero hoki kia mahia nga rori e puta ai te kaata, he korero hoki kia manaaki- tia nga mahi katoa e tika ai nga iwi e rangatira ai nga
tangata. Mo te pai anake nga korero a Ngatiraukawa; ko to ra- tou i hiahia ai ko te riri kia mutu ko te kino kia kore; ko te pakeha raua ko te maori kia kotahi ki te hapai i te pai ki te pehi i te kino. Ekore e taea i konei te korero i nga kupu katoa o te hui, otira ko te ara tonu tena o te korero, ko te pai, ko te ora. Ka mutu te korero i Tapu- aeharuru ka haere a te Raka ma Orakekorako ki Rotomahana ki Tarawerate hokinga mai, ma te ara ki te Niho-o-te-Kiore. I korero ia ki nga tangata o nga kainga katoa i te huarahi. Kotahi ano to ratou whakaaro, e hiahia katoa ana ki te pai, ki nga mahi katoa hoki o te Kawanatanga hei whakarangatira i te motu kia whakaputaina ki roto i a ratou. I te hokinga mai ka wha- kamahia a Ngatituwharetoa e te Kaka ki te mahi i te rori i Tapuae- haruru haere atu ki Oruanui ki etahi atu wahi hoki. Tetahi rori e mahia ana kei Runanga, haere atu ki Tarawerahe rori haerenga kaata katoa enei rori. Ko te Poora te kai whakatika i aua rori. Ko Ngatituwharetoa i haere ki Whanganui i a Hare Tauteka kua hoki katoa mai ki o ratou kainga kei Tokaanukai te mahi kai taua iwi inaianei.
TE RIRI KI O WI WI. No muri i te putanga o tera nupepa kua tae mai te korero o te horonga o Tarahi- paaka (Strasburg), tetahi o nga taone i korerotia i taua nupepa e tu ana i tetahi rohe o te kainga o Wi Wi i te taha ki a Puruhiakua riro mai kei nga Puruhiana taua taone inaianei. Ko Mete (Metz), tetahi taone kei taua robe ano, kaore ano kia riro mai, kai te kaha tonu. Ko ona hoia tini nga i whakaputa mai ki waho i mua tata atu nei ki te riri ki nga Puruhiana, ka po noa e riri ana ka whati ano ki roto ki nga parepare o te taonehe riri nui taua riri, he nui nga tangata i mate o tetahi o tetahi. I etahi riringa i etahi kainga atu i kaha te Wi Wi i mate ko te Puruhiana. Katahi nga riringa i riro rawa te kaha i te Wi Wi. Ko te Puruhiana kua tau ki waho o Parihi (Paris), kua awhitia rawatia taua taone kaore be putanga korero ki waho kaore he |