Whakatu Toa Taonga. Wharepu. Ki te Etita tena koe me o hoa mahi, me nga kai pupuri i to tatau taonga ia te "Puke," te oha a to koutou matua, a to koutou tipuna kia ora koutou i roto i te aroha. Tukua atu ena kupu kia te "Puke," hei whakaatu ki nga tangata o te Awaiti, taane, me nga wahine hoki, i nga take e whai ako nei:— Kia ata whokaarotia e ratau enei take, ko enei take, he take i paahitia i roto i to tatau hui, i te Parapara kua hori ake nei. I paahitia i roto i taua hui, kia tu tetahi toa hokohoko taonga, a, paahitia ana taua take, ko tenei take i whakahaerea hei painga mo nga tangata o roto i te rohe o te Awaiti, puta atu ki nga tangata o waho atu o tenei rohe. Ko te kohikohi a te tangata mo taua toa, koia tenei he pauna, kotahi te kohi, a, kapi noa te rima pauna, ka kiia i kona kaa kapi tona hea i taua rima pauna. Na kei te tangata te whakaaro kia kohi to- nu ia i tetahi atu rima pauna, e pai ana, kite taea te kohi e te tangata te rima pauna tua- rua e te tangata, kua rua ona puru hea, ka pena haere tonu te kohi a tae noa ki te rima tekau pauna, ka mutu mai nga hea e tika a- na kia kohi te tangata kotahi, te wahine, te , tamaiti kua tae nei ona tau ki te tekau ma- rima. Kei te tangata ano te whakaaro kia mutu i te rima pauna tuatahi pai tonu, i te rima pauna tuarua pai tonu, ite tuatoru ra- nei o nga rima pauna pai tonu, engari e kore e whakaaetia kia mutu i te kotahi pauna i te rua i te toru i te wha pauna ranei, engari te rima pauna. Ko nga tangata o te komiti kua oti te po- oti koia tenei. Arama Tinirau. Te Kawau. Tangaroa. Nopera. Ngarangi Whakaputaia. Mareata Tairei. Hone Warena. H. T. Whatahoro. Tokowhitu aua mema, ko te kohi ma te mema kotahi i naianei tonu, e rima pauna ma te mea kotahi o aua mema, i te mea he mema ratau koia i kiia ai kia kohi ratau i te rima pauna i te tau tuatahi tonu, haunga a mu- ri atu kei te mema tona whakaaro o tana ko- hi i tera wa, Na ko nga ture o tenei toa kua oti te paa- hi e te komoti, e te iwi hoki i iaua hui kua kiia ake nei, kua marama katoa tera. Ko te whare toa ka tu ki Wharepu, waahi o te Awaiti nei, ko tenei toa ka kiia tona ingoa, ko te toa ropu tangata hokohoko tao- nga o te Awaiti. Ko taua toa i kiia ake nei, kei te tahi o nga ra o Hune nei oti ai te mahi a te Ka- mura, ka oti te whare, me nga ruuma tako- toranga taonga katoa he nui te pai o taua toa katoa, e toe ana ko te whata tuunga ta- onga te mahi e te kamura, 16 putu te roa 12 putu te whanui, e 6 putu te tiketike o nga pakitara o te whata nei. Na, kei te tahi o nga ra o Hanuere tau 1906, whakatuwheratia ai taua toa e kiia ake nei. Na, e nga tangata o te Awaiti, tena ra kia kakama mai ra ki te kohi mai i nga moni, hei tango hea mo koutou, kia uru ai koutou ki tenei taonga nui, e kiia ake nei. Na, he whakaatu tena kia koutou, ki te kore koutou e ngahau mai ki te kohi, a, pau noa enei marama kotahi tekau, ti- mata mai ia Maehe tae atu kia Tihema o te- nei tau, ka mutu te mana o tenei whaka- haere, ka riro taua toa i te Pakeha, ka kore te mana Maori i tena wa. No konei e te iwi, kia kaha te whakaaro ki te kohikohi mai. koi riro to tatau tika i te Pakeha, a, ka waiho hei mea patu ia tatau taua toa, ina natua tatau. Heoi te whakaatu a te komiti i naianei kia koutou. H. T. Whatahoro.

Tupapaku Matatera. Ki te Etita o te "Puke". E hoa tena koe, nae o hoa whakahare i to tatau taonga, ara i te taonga a o tatau Tipuna kua wehea atu ra ki te po, ia te ."Puke." Kia ora to- nu koutou katoa i kona:—E hoa tukua atu enei kupu ruarua e whai ake nei. E hoa tenei tetahi mate ohorere i pa mai ki tetahi wahine ko Hera te Tanu tona ingoa, ka 70 ona tau nuku atu ranei, ka hui hoki ana ta- mariki me ona uri mokopuna, me nga uri hold a ona mokopuna, i te paanga mai o tona mate, kaore i mohiotia ko te mate i te awatea o te taite i te 8 o nga ra o hune 1905, ka noho ko raua anake ko tana taane Pa- keha i te whare, katahi ka tonoa tana taane ki te patu heihei ma ana, mo tona tina i taua ra,e hipa atu ana te taane, e mate ana i taua wa ano, ka tae atu taana hunaonga a te Waru Tamatea, titiro atu ai ki te toa o te whare e takoto ana te kuia nei, ka penei kai te moe, no te haerenga atu kia tata, katahi ka karanga atu e kui e kui kaore i o mai kua mo- hio kua mate, katahi ka hamama ki te auare haere i waenga paamu, pena i tetahi tangata porangi, i a ia e auare ana, ka rongo mai te taane a te kuia nei, katahi ka oma mai te ta- ane ate kuia nei, katahi ka ni mai mehe aha tena, kaki atu ko tau wahine kua mate kata- hi ka hamama te waha o te Pakeha nei ki te tangi ki tana wahine, pena ano me te maori e tangi ana, me te mau ano i te maemae, mau mai hoki he rau whiro ki nga ringa o te Pakeha nei, kapo mai hoki nga ringa, i te taima i whakaeke ai nga tangihanga, ko to- na ahua tonu tera o taua Pakeha, tae noa ki ki te wa i nehua ai te tupapaku, he nui hoki nga iwi i tae mai ki te tangi, kia ora koe H te Etita, me ou hoa i kona na to koutou hoa Na Pera. T. Tamatea.

Whakapuaki i oku whakaaro. Taumarunui. Ki te Etita o te ''Puke Ki Hikurangi" e hoa tena koe me to komiti, te whakahaere mai na i te taonga o te hunga mate, i waiho ake nei hei taonga mo tatau mo te hunga- ora, kia ora koutou i tenei tau hou o to tataa Ariki 1905. E hoa utaina atu enei kupu ruarua ki ru- nga i ta tatau manu ia te "Puke Ki Hiku- rangi," hei hari atu ki nga Marae o te Tai- hauauru, hei matakitaki iho ma nga iwi, ma nga hapu e noho mai na, kaati ka wha- kaatu ake ahau i oku whakaaro mo runga i te take e pepehatia nei e te motu nei. ara, o te mema, taku mahara mo te karanga a ta- ku Iramutu a te Weraroa Kiingi, e mea noi kia pootitia atu ia hei mema mo tenei tau e tu mai nei. Kore rawa toku ngakau i te mahara ka taea e koe nga tai manatanaga te hari, notemea ko nga tangata kaha i kite ai ahau, i rongo ai hoki, ko Hoone Heke, ko Wi Pere, ko Henare Kaihau, ko Mahuta enei ta- ngata he kaha he tupato, be mohio ki nga tikanga Maori, me nga tikanga Pakeha hoki, i tenei wa kua kite ahau kua eke nga Reiti me nga taake ki runga ki nga whenua Mao- ri katoa. No reira e hoa ma, e noho mai nei i nga Marae o Aotearoa, ko te tuarua o aku maha- ra mo tenei take, titiro atu ki nga mema o te Pakeha he nui rawa, e kore ai e puta te kaha me te tupato me te tika i te mema Ma- ori, e kii nei ma ana ka taea ai nga tai ma- hatanga ; runga i nga whenua Maori me o